Positief nieuws uit de Verenigde Staten: de American Bar Association (ABA) overweegt een nieuwe regel in te voeren die law schools verplicht een beleid voor vrije meningsuiting uit te werken.  

Aan de Europese Universiteit in Flensburg werd een vrouwensculptuur verwijderd. Het gaat om de Primavera van Fritz During. Het beeld stond 67 jaar lang in de foyer van de universiteit. Enkele vrouwelijke studenten en wetenschappers voelen zich nu echter ongemakkelijk door haar brede bekken. Dat zou vrouwelijke devotie en vruchtbaarheid benadrukken en is aldus minachtend voor vrouwen. Martina Spirgatis, universiteitsfunctionaris voor gelijke kansen, zei in het Flensburger Tageblatt dat de sculptuur een 'verouderd vrouwbeeld symboliseerde dat niet geschikt is om (...) op zo'n centrale plaats aan een universiteit te staan'.

De University of Wales Trinity Saint David heeft besloten een 'content warning' te geven bij Shakespeares Twelfth Night (alsook  bij drie andere van zijn stukken). Dat houdt in dat studenten tijdens lessen over het stuk de collegezalen mogen verlaten als ze vinden dat de romantische verwikkelingen 'hun mentale welzijn schaden'. 

De academische vrijheid aan Nederlandse universiteiten staat onder druk. Dat stelt het Docentencollectief in een opiniestuk. De universiteiten zijn in de ban geraakt van een beperkte set politieke en ideologische overtuigingen. Door deze overtuigingen te omringen met de schijn van wetenschappelijke objectiviteit brengen de universiteiten het grondprincipe van vrije wetenschap in gevaar, en belemmeren ze de opleiding van studenten tot autonome burgers, aldus het collectief. Het probleem stelt zich vooral bij thema's als klimaat, coronavirus, kolonialisme, gender en supranationale organisaties. Daar nemen de universiteiten vaak een activistische houding aan in plaats van een kritisch-wetenschappelijke. En dat is een zeer kwalijke zaak. 'Universiteit, blijf bij je leest!', is dan ook de boodschap van het collectief. 

De econoom Kai Jäger was tot voor kort hoofddocent aan het departement Politieke Economie van King's College in Londen. De ontwikkelingen in de academische wereld deden hem echter besluiten de handdoek in de ring te gooien. 

Trinity College in Dublin (Ierland) verwijdert momenteel de naam van haar grootste bibliotheek 'The Berkeley Library'. De achttiende-eeuwse George Berkeley was immers niet alleen een gevierd filosoof. Hij bracht ook enkele jaren van zijn leven door in de Verenigde Staten, waar hij een notoir slavenhouder was. Ook had hij het twijfelachtige plan opgevat om de inheemse kinderen het christelijke geloof op te dringen.

Salman Rushdie waarschuwt tijdens een speech op de British Book Awards dat de vrijheid van meningsuiting nog nooit zo onder druk heeft gestaan in het Westen. Dat bepaalde kinderboeken uit scholen worden gebannen en dat romans vanwege 'kwetsende taal' worden herschreven, baart de schrijver grote zorgen. 

J. Michael Bailey, professor psychologie bij de Northwestern University (Illinois), publiceerde in maart 2023 een artikel over Rapid Onset Gender Dysphoria (ROGD) in het tijdschrift Archives of Sexual Behavior. Op een maand tijd werd het artikel meer dan 38.000 keer gedownload. Reden tot vreugde bij de International Academy of Sex Research (IASR), de aan het tijdschrift verbonden academische vereniging, zou men denken. Integendeel. De IASR onderneemt nu pogingen om het artikel te cancelen. Wat ging er fout? Bailey en zijn co-auteur waren kritisch tegenover ROGD (snel optredende genderdysforie) bij kinderen en de daaraan vaak gekoppelde ingrepen tot geslachtsverandering. Gevolg: onder de titel van het artikel staat voor de lezer nu de volgende disclaimer: 

200 jaar lang was de Oxford Union een bastion van free speech. Recent besliste de Oxford Student's Union (OSU) echter de banden met de Oxford Union te verbreken. De aanleiding was de beslissing van de Oxford Union om de gender-kritische filosofe Kathleen Stock uit te nodigen als spreker. De OSU-leden noemden Stock een 'beruchte transfoob' en beschuldigden de Oxford Union ervan mogelijk 'medeplichtig te zijn (...) aan het verspreiden van transfobe retoriek'. Stock - zelf overigens lesbisch - was voorheen professor filosofie aan Sussex University. Daar nam ze in 2021 ontslag na ernstige bedreigingen door studenten en docenten wegens haar kritische standpunten rond genderkwesties. 

850 prominente personen, onder wie heel wat academici, roepen op tot steun voor Susanne Schröter, directeur van het Frankfurter Forschungszentrums Globaler Islam (FFGI) na lasterlijke aanvallen. Aanleiding voor de commotie was een conferentie Migration steuern, Pluralität gestalten die Schröter georganiseerd had. Haar gesprekspartner, de Groen-politicus Boris Palmer deed een uitspraak over negers en maakte een onhandige holocaust-vergelijking. Schröter kan niet verantwoordelijk gehouden worden voor de uitspraken van Palmer. Toch wordt het evenement nu gebruikt om haar in diskrediet te brengen en haar onderzoekswerk over de islam te ondermijnen. In hun tekst benadrukken de ondertekenaars het belang van academische vrijheid en kritisch debat over de politieke islam en migratiebeleid. Ze verzetten zich ook tegen pogingen om Schröter te discrediteren en haar onderzoekscentrum te sluiten. 

Op 25 april 2023 heeft de Universiteit van Amsterdam (UvA) een verklaring op haar website opgenomen waarin het universiteitsbestuur “afstand neemt” van UvA-docent Laurens Buijs. Het bestuur kritiseert de uitspraken die Buijs gedaan heeft op social media over andere wetenschappers die hij “monsters”, “extremisten”, “corrupt” en “levensgevaarlijk” heeft genoemd. Op basis van deze uitspraken is Buijs nu door het UvA-bestuur op non-actief gesteld. Na drie maanden nalatigheid om adequaat in te grijpen in een zaak die krachtens hun positie aan de leiding van de universiteitsbestuurders is toevertrouwd, wordt men ineens actief. Om een standpunt in te nemen over bewoordingen die Buijs gebruikt bij de verdediging van zijn reputatie terwijl de UvA-bestuurders de lastercampagne die al maandenlang tegen hem wordt gevoerd gewoon hebben genegeerd.

Aan Harvard werd een nieuwe 'Council of Academic Freedom' opgericht. Deze zet zich onder andere in voor vrij onderzoek en intellectuele diversiteit. Het initiatief was nodig. Het vertrouwen in het Amerikaanse hoger onderwijs daalt immers sneller dan in welke andere instelling ook: nauwelijks de helft van de Amerikanen gelooft dat het een positief effect heeft op het land. Volgens de Foundation for Individual Rights and Expression waren er tussen 2014 en 2022 877 pogingen om academici te sanctioneren voor uitingen die beschermd worden, of in publieke contexten beschermd zouden worden, door het Eerste Amendement. Zestig procent resulteerde in daadwerkelijke sancties, waaronder 114 gevallen van censuur en 156 ontslagen (waarvan 44 vaste hoogleraren) - meer dan tijdens het McCarthy-tijdperk. Erger nog, voor elke gestrafte academicus zijn er nog veel meer die aan zelfcensuur doen, wetende dat zij de volgende kunnen zijn. Voor de studenten is de situatie niet beter. Een meerderheid zegt dat het klimaat op de campus hen verhindert te zeggen wat ze denken. De oprichting van de Council of Academic Freedom is alvast een belangrijke stap in de goede richting.