‘Heeft een academicus het recht om objectief vastgestelde feiten te negeren?’ was de titel van een artikel van Jean-Jacques Amy, emeritus hoogleraar gynaecologie en verloskunde aan de VUB, in Knack op 27 juli 2025. Het antwoord leek eenvoudig: natuurlijk niet. Alleen was de vraag misleidend en pleitte Amy ervoor om Maarten Boudry het zwijgen op te leggen in de Gaza-kwestie. Die oproep stuitte op felle kritiek, ook van academici die het inhoudelijk grondig oneens zijn met Boudry.

De Belgische rectoren van alle tien de universiteiten trekken in een gezamenlijke mededeling aan de alarmbel: ook in België doen academici aan zelfcensuur en is intimidatie een probleem, zo schrijft De Morgen. Veel academici aarzelen om deel te nemen aan het publieke debat uit angst voor de bagger die ze over zich heen krijgen. Van beledigingen op sociale media tot doodsbedreigingen. Het gaat soms behoorlijk ver. Professor middeleeuwse geschiedenis Jan Dumolyn (UGent) bijvoorbeeld, had zelfs een tijdje politiebeveiliging nodig aan zijn kantoor. 

Academics For Academic Freedom (AFAF), de belangrijkste actiegroep voor vrije meningsuiting en academische vrijheid in het Verenigd Koninkrijk en Ierland, publiceerde onlangs een lijst met tien punten waaarmee universiteiten de vrije meningsuiting kunnen bevorderen. Van institutionele neutraliteit, over klachtenprocedures tot debatten over controversiële onderwerpen. Het zijn tien algemene, maar concrete en nuttige punten waar elke universiteit mee aan de slag kan. 

Petra De Sutter is de nieuwe rector van de UGent. De afgelopen weken waren alle ogen gericht op de rectorverkiezingen. Grensoverschrijdend gedrag, politieke neutraliteit en Israël domineerden het debat tussen de De Sutter en haar tegenstrever Rik Van de Walle. In het kader van diezelfde verkiezingen riep UGent-professor Joost Dessein de kandidaat-rectoren in De Standaard op om duidelijker stelling te nemen in het publieke debat. Hij wil dat de universiteit actief mee richting geeft aan de transities in de samenleving en posities inneemt in maatschappelijke debatten. 'Dat klinkt aantrekkelijk, maar zijn pleidooi voor een meer activistische universiteit is gebaat bij nuance', repliceerde Patrick Loobuyck, hoogleraar moraalfilosofie aan de UAntwerpen en de UGent, in dezelfde krant.  

Hieronder vindt u de tekst van een presentatie die dr. Astrid Elbers, kernlid van Hypatia, op 3 april voor een besloten gezelschap heeft gegeven. De tekst behandelt vier vragen: 

In het taalbeleid krijgen de genderneutrale voornaamwoorden zoals die/hen/hun stilaan vaste voet aan de grond: de Nederlandse Taalunie geeft op haar website een uitgebreid overzicht. En ook op de website van de Vlaamse Overheid vinden we de nodige tips. Bij verschillende universiteiten is ‘genderinclusief communiceren’ een onderdeel van het diversiteitsbeleid. Maar wie zit daarop te wachten?

In de businesswereld heeft men de mond vol van durfkapitalisten. Maar mocht men ook over durfacademici kunnen spreken dan komen we zeker uit bij Jonathan Holslag. Niet alleen omdat hij met zijn lijst Durf burgemeester werd van Tienen, maar vooral omdat hij het aandurft een aantal heilige mantra’s van de academisch weldenkenden in vraag te stellen.

Eind september. Dat is elk jaar de herinnering aan de zomer, maar ook intellectuele brandstof, want ieder jaar weer laten onze rectoren, de CEO’s van onze grootste intellectuele bedrijven, hun licht schijnen op allerlei samenlevingsproblemen.

Nu academiejaar 2024-2025 voor de deur staat, mocht het personeel van de Universiteit Antwerpen weer een uitnodiging ontvangen om een opleiding 'Inclusief denken en handelen' te volgen. 'Diversiteit is een evidentie. Ermee omgaan of eraan tegemoetkomen, is dat niet altijd. In de opleiding 'Inclusief denken en handelen' leer je de samenleving van vandaag te lezen en waarde hechten aan ieders stem', lezen we in de beschrijving. Daar is uiteraard niets mis mee, integendeel. Al hebben we wat onze bedenkingen bij wat de concrete invulling van deze studiedag zal zijn.

Het bestuurscollege van de Universiteit Antwerpen heeft beslist om een lopend onderzoeksproject met de Israëlische Hebrew University of Jerusalem verder te zetten, ondanks negatief advies van de Ethische Commissie voor Misuse, Human Rights & Security (MiHRS) van de universiteit. De pro-Palestijnse studenten die de campus eerder bezetten, plannen nieuwe acties.

Het academiejaar 2023-2024 loopt stilaan ten einde. Met het nieuwe academiejaar 2024-2025 in zicht maakte Hypatia een memorandum over de academische vrijheid op. Dit memorandum werd door de kernleden Astrid Elbers en Boudewijn Bouckaert op 28 juni alvast voorgelegd aan Geert Bourgeois, voorzitter van de raad van bestuur van de Universiteit Gent.