Over ‘objectief vastgestelde feiten’ in de Gaza-kwestie

Maarten Boudry op 29 april 2025 tijdens de voorstelling van Het verraad aan de verlichting (foto: Astrid Elbers)

Stel je voor dat een oncoloog in de pers verkondigt dat er geen verband is tussen roken en longkanker. Weinigen zouden zich ertegen verzetten dat die persoon op de vingers getikt zou worden door de academische overheid. Maar de tekst van Amy - die mee werd medeondertekend door vier leden van het academisch personeel aan de UGent en Pierre Galand, voorzitter van de Association Belgo-Palestinienne - ging niet over roken en longanker. Wel over de oorlog in Gaza.

Kop van jut was de Gentse filosoof Maarten Boudry. De directe aanleiding voor Amy’s tekst was een interview enkele dagen eerder tussen Boudry en politicus Jean-Marie Dedecker (LDD). Boudry nam het daarin op voor Israël, Dedecker voor de Palestijnen. De discussie liep uit de hand en Dedecker verliet boos het gesprek.

Normatieve oordelen en interpretaties

Over dat interview zegt Amy: ‘Boudry doet de waarheid in koelen bloede geweld aan door te beweren (i) dat ‘Israël een verlichte maatschappij en een liberale democratie is, die moet worden verdedigd’; (ii) dat het land ter sprake ‘geen apartheidsregime is, gebaseerd op de Joodse suprematie’; (iii) dat het ‘noch in de Palestijnse gebieden, noch in eigen land, kolonisatie, apartheid of bezetting pleegt’.’

Nog los van het feit dat het derde punt een volledige verdraaiing is van wat in het interview staat, zijn dit geen ‘feiten’ die vergelijkbaar zijn met het verband tussen roken en longkanker. In het laatste geval gaat het om empirisch vastgestelde, reproduceerbare gegevens. In het eerste geval gaat het minstens voor een deel om normatieve oordelen (‘verlichte maatschappij’, ‘moet worden verdedigd’) en interpretaties van complexe geopolitieke realiteiten (bijvoorbeeld ‘geen apartheidsregime’). Dat wil uiteraard niet zeggen dat het oordeel van Boudry redelijk is.

Negationismewet

Amy besluit: ‘Het is betreurenswaardig dat de Belgische wetgeving met betrekking tot negationisme uitsluitend betrekking heeft op de Holocaust’, waarmee hij pleit voor een uitbreiding van de wet. Nochtans is de Belgische Negationismewet van 1995 sinds haar ontstaan een voorwerp van discussie. Critici geven onder andere aan dat het negationismeverbod wetenschappelijk onderzoek in de weg staat.  

En het bleef niet bij een tekst in Knack. Op X publiceerde Boudry een mail van professor emeritus reumatologie Herman Mielants van de UGent aan rector Petra De Sutter. Amy en de ondertekenaars van de brief staan in cc. Ze vragen de Raad van Beheer van de Universiteit van Gent om Maarten Boudry ‘duidelijk te maken dat de Universiteit Gent belang hecht aan een objectieve benadering van humanitaire problemen en deze dan ook uit te dragen in zijn academisch onderwijs en zijn publicaties’. Lees: Boudry moet het zwijgen opgelegd worden.

Inhoudelijke argumenten

Het is een verontrustende trend dat academici steeds vaker tegenstanders in het debat de mond proberen te snoeren, desnoods via juridische weg. Er kwam dan ook felle reactie op de tekst in Knack en op de mail aan de rector. Ook van academici die het grondig met Boudry oneens zijn in deze kwestie. Zo noemde professor artificiële intelligentie en datawetenschappen Tijl De Bie (UGent) op X de vraag om Boudry terecht te  wijzen ‘kortzichtig en kwalijk’. ‘De vraag wekt bovendien de volstrekt foutieve indruk dat inhoudelijke argumenten tekort schieten om zijn narratief te counteren’, aldus De Bie.