Als er iets is wat de geschiedenis ons leert, dan is het wel dat het debat rond academische vrijheid niet nieuw is. In 1949 verscheen er een uiterst waardevol boek dat vandaag helaas nog maar weinig bekend is: Primer of Intellectual Freedom (Howard-Mumford Jones ed., Harvard University Press). Het boek bevat teksten van onder andere Thomas Jefferson, John Stuart Mill, Oliver Wendell Holmes en James Bryant Conant die alle te maken hebben met intellectuele vrijheid. Maar de oudste tekst is er een uit 1605 van de hand van Francis Bacon.
Afbeelding: Francis Bacon (public domain)
Hoewel de teksten tientallen tot honderden jaren oud zijn, hebben ze niets aan kracht en relevantie ingeboet. Zo lezen we bijvoorbeeld in Freedom at Harvard (1949) van Grenville Clark en James Bryant Conant: 'Dan moeten we er op onze universiteiten op voorbereid zijn dat er een diversiteit aan standpunten vertegenwoordigd is en dat onze leraren in de klas deskundige geleerden zijn in plaats van propagandisten.' Die diversiteit aan standpunten is in het huidige woke-klimaat vandaag helaas ver te zoeken, zoals onder andere blijkt uit een onderzoek van Jonathan Haidt (2017) en een rapport van de Heterodox Academy (2023). En net zoals het vandaag een trend is opponenten te bestempelen als racist, 'white supremacist' of transfoob, was het vroeger in de mode om 'iedereen met wie we het niet eens zijn een communist te noemen'. Dat citaat komt uit de tekst Statement to the Subversive Activities Commission of the Illinois State Legislature (1949) van Robert Maynard Hutchins.
James Huffman, professor en emeritus decaan bij Lewis & Clark Law School in Portland schreef een uitgebreide review over Primer of Intellectual Freedom in Quillette.